سه گانه ای از عشّاق جاودان

ادوارد بایلز کاول یک جلد کتاب به عنوان یادبود برای شاگرد و دوست خیش در لندن می فرستد،او این کتاب را در هند تهیه کرده.

جرالد از شاعران بسیار متوسط لندن به سبب گمنامی،اشعارش را هیچ ناشری چاپ نمی کرد!وقتی هم موفق شد بعضی از سروده هایش را به قفسه کتابفروشی برساند متاسف بود که دستی از غیب برون نمی آیدتا آنها را به قفسه کتاب خریداران برساند!امّا بل اخره آن رخداد نجات بخشی که آرزویش را می کرد به وقوع پیوست.

آن هدیه که از هند تا بریتانیا آمده بود کتاب چکامه های خیام نیشابوری بود.بله، خیام مقیم بریتانیا شد تا نام خود را بر منظومه ای نهد که فیتزجرالد خود را مترجم آن می دانست! از آن پس  مردم انگلستان آنچه را که فیتزجرالد در گذشته سروده بود و در آینده می سرود چون ورق زر می برد ند و به خاندنش مباهات می کردند و به افتخار وی باشگاه عمر خیام را تشکیل دادند و پس ار مرگ فیتزجرالد بوته گل سرخی از مزار حکیم عمر خیام در نشابور برگزیدند و بر مزار وی کاشتند تا بوی خیام را مگر از آن بشنوند.

گرچه کالبد جلال الدین محمّد، پای بسته ی موطن ابدی در خاک قونیه بماند وسبب شد که امروزه زائران و سیاحان بی شمار هزار هزار ، خاصه در ایّام"عرس" یعنی حول و حوش سفر مولانا به دیار باقی از گوشه و کنار جهان به سوی تربت او روانه شوند،اکنون دویست سالی از آن روز که روح بلند او ساری در سخنان عارفانه اش از دروازه آسیای صغیر وارد اروپا شد می گذرد.

دیپلمات اتریشی ژزف فن هامر پور گشتال و فردریش دوکرت از نخستین مترجمانی بودند که به استقبال او رفتند و کوشیدند از راه ترجمه ی سخنان او به کنه اندیشه هایش راه یابند. همین ترجمه ها بود که در قرن نوزدهم میلادی، پیروان مکتب خرد جاویدان(transcendentalism)را در شهر کنکورد ایالت ماساچوست با مولانا آشنا کردو آنان بودند که نخستین بار سخنان او را از ترچمه های آلمانی به انگلیسی بر گرداندند.

هنگامی که حافظ آن ابیات سحر آمیز و دل انگیز را در شیراز می سرود، چه کسی می اندیشید که جویبار جاری آن غزلیات روح پرور بتواند قرنها بعد آنچنان دل رالف والدو امرسون را برباید که از سیصدو پنجاه بیت ترجمه اشعار شاعران ایرانی، نیمی از آن ابیات نام حافظ را بر خود داشته باشد!.

امرسون بنیان گذار مکتب خرد جاوید از حافظ به عنوان مرشد کاملی یاد می کند که اشعارش تا لایتناهی هستی و ابد جاری و زنده است.